کد مطلب:226 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:365
احکام تَخَلّی
(دفع ادرار و مدفوع)
(مسأله 229) واجب است انسان هنگام تخَلّی و مواقع دیگر، عورت خود را از مردان و زنانی كه مكلّفند، اگرچه مثل خواهر، برادر و یا مادر به او محرم باشند و همچنین از دیوانه ممیّز و بچّه های ممیّز كه خوب و بد را می فهمند، بپوشاند ولی زن و شوهر لازم نیست عورت خود را از یكدیگر بپوشانند.
(مسأله 230) لازم نیست با چیز مخصوصی عورت خود را بپوشاند و اگر مثلاً با دست نیز آن را بپوشاند، كافی است.
[41]
(مسأله 231) باید در حال تخَلّی طرف جلوی بدن، یعنی شكم و سینه رو یا پشت به قبله نباشد.
(مسأله 232) اگر هنگام تخلّی طرف جلوی بدن كسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت خود را از قبله برگرداند، كفایت نمی كند. و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است كه عورت خود را رو یا پشت به قبله ننماید.
(مسأله 233) در هنگام استبراء و تطهیرِ مخرجِ ادرار و مدفوع، رو یا پشت به قبله بودن اشكالی ندارد هرچند بهتر است كه در این حالت نیز رو یا پشت به قبله ننشیند.
(مسأله 234) اگر برای آن كه نامحرم او را نبیند مجبور شود رو یا پشت به قبله بنشیند، باید رو یا پشت به قبله بنشیند. و نیز اگر به دلیل دیگری ناچار باشد كه رو یا پشت به قبله بنشیند مانعی ندارد.
(مسأله 235) احتیاط مستحب آن است كه بچّه را در وقت تخلّی رو یا پشت به قبله ننشانند ولی، اگر خود بچّه بنشیند، جلوگیری از او واجب نیست.
(مسأله 236) در چهار جا تخلّی حرام است:
اوّل: در كوچه های بن بست و مانند آن در صورتی كه صاحبان آن اجازه نداده باشند. دوم: در ملك كسی كه اجازه تخلّی نداده است. سوم: در جایی كه برای عده مخصوصی وقف شده است، مثل بعضی از مدرسه ها. چهارم: روی قبر مؤمنین در صورتی كه بی احترامی به آنان باشد. و یا در هر جایی كه موجب بی احترامی به مقدسات دینی گردد.
(مسأله 237) در سه صورت، مخرج مدفوع فقط با آب پاك می شود: اوّل: آن كه همراه مدفوع، نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد. دوم: آن كه نجاستی از خارج به مخرج مدفوع رسیده باشد. سوم: آن كه اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد. در غیر این سه صورت می شود مخرج را با آب شست و یا به دستوری كه بعداً گفته می شود، با پارچه و سنگ و مانند آنها پاك كرد، اگرچه شستن با آب بهتر است.
(مسأله 238) مخرج ادرار با غیر آب پاك نمی شود و با آب جاری یا كُر اگر بعد از برطرف شدن ادرار، یك مرتبه بشویند كافی است. ولی احتیاط واجب آن است كه با آب قلیل، دو مرتبه بشویند.
(مسأله 239) اگر مخرج مدفوع را با آب بشویند، باید چیزی از مدفوع در آن نماند
[42]
ولی، باقی ماندن رنگ و بوی آن مانعی ندارد. و اگر در مرتبه اوّل به گونه ای شسته شود كه ذرّه ای از مدفوع در آن نماند، دوباره شستن لازم نیست.
(مسأله 240) هرگاه با سنگ و كلوخ و مانند اینها مدفوع را از مخرج برطرف كنند، محل پاك می شود و ذرّه های كوچك و لزج بودن محلّ، اشكال ندارد.
(مسأله 241) لازم نیست با سه سنگ یا پارچه مخرج را پاك كنند بلكه، با اطراف یك سنگ یا یك پارچه هم كافی است، امّا مراعات سه مرتبه احتیاطاً لازم است هرچند با كمتر از آن نیز محل پاك شود و اگر با سه مرتبه پاك نشود، باید به قدری ادامه دهد كه محل پاك شود ولی، اگر با استخوان و سرگین محل را پاك كند، نمی تواند نماز بخواند، و اگر با چیزهایی كه احترام آنها لازم است خود را پاك كند، معصیت كرده است و حتی گاهی موجب كفر می شود، ولی مخرج پاك می گردد.
(مسأله 242) اگر شك كند كه مخرج را تطهیر كرده یا نه، اگرچه همیشه بعد از ادرار یا مدفوع فوراً تطهیر می كرده، باید خود را تطهیر نماید.
(مسأله 243) اگر بعد از نماز شك كند كه قبل از نماز مخرج را تطهیر كرده یا نه، نمازی كه خوانده صحیح است ولی برای نمازهای بعد باید تطهیر كند.
اِسْتِبْراء
(مسأله 244) استبراء عمل مستحبّی است كه مردها بعد از بیرون آمدن ادرار انجام می دهند، و هدف از انجام آن خارج كردن ادرار باقی مانده در مجرای ادرار و اطمینان از پاكی آن می باشد، و دارای اقسامی است; بهترین آنها این است كه بعد از قطع شدن ادرار، اگر مخرج مدفوع نجس شده، اوّل آن را تطهیر كنند، و بعد سه دفعه با انگشت میانه دست چپ از مخرج مدفوع تا بیخ آلت بكشند و بعد، شست را روی آلت و انگشت پهلوی شست را زیر آن بگذارند و سه مرتبه تا ختنه گاه بكشند و پس از آن، سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.
(مسأله 245) آبی كه گاهی بعد از ملاعبه و تحریك شهوت جنسی از انسان خارج می شود، و به آن مَذْی می گویند، پاك است، و نیز، آبی كه گاهی بعد از خروج منی بیرون می آید، و به آن وَذْی گفته می شود، و آبی كه گاهی بعد از ادرار بیرون می آید، و به آن
[43]
وَدْی می گویند ـ اگر ادرار به آن نرسیده باشد ـ پاك است، و چنانچه انسان بعد از ادرار استبراء كند و بعد از آن آبی از او خارج شود و شك كند كه ادرار است یا یكی از اینها، پاك می باشد.
(مسأله 246) اگر انسان شك كند استبراء كرده یا نه، و رطوبتی از او بیرون آید كه نداند پاك است یا نه، نجس می باشد و چنانچه وضو گرفته باشد، وضویش باطل می شود. ولی، اگر شك كند استبرایی كه كرده درست بوده یا نه، و رطوبتی از او بیرون آید كه نداند پاك است یا نه، پاك می باشد و وضو را نیز باطل نمی كند.
(مسأله 247) كسی كه استبراء نكرده، اگر به واسطه آن كه مدتی از ادرار كردن او گذشته، یقین كند ادرار در مجرا نمانده است و رطوبتی ببیند و شك كند پاك است یا نه، آن رطوبت پاك می باشد و وضو را نیز باطل نمی كند.
(مسأله 248) اگر انسان بعد از ادرار استبراء كند و وضو بگیرد، چنانچه بعد از وضو رطوبتی ببیند كه بداند یا ادرار است یا منی، واجب است احتیاطاً غسل كرده و وضو نیز بگیرد ولی، اگر وضو نگرفته باشد، فقط گرفتن وضو كافی است.
(مسأله 249) برای زن استبراء از ادرار نیست، و اگر رطوبتی ببیند و شك كند كه پاك است یا نه، پاك می باشد و وضو و غسل او نیز باطل نمی شود.
(مسأله 250) ادرار كردن پس از خارج شدن منی كه به آن استبرای از منی می گویند، موجب پاكسازی مجرای ادرار از منی می شود. و اگر كسی بدون استبراء از منی غسل كند و پس از غسل رطوبتی مشكوك در خود بیابد، و احتمال دهد كه منی باشد باید دوباره غسل نماید.
مستحبات و مكروهات تخلّی
(مسأله 251) مستحب است در هنگام تخلّی (دفع ادرار و مدفوع) جایی بنشیند كه كسی او را نبیند، و هنگام وارد شدن به مكان تخلی، اوّل پای چپ و هنگام بیرون آمدن، اوّل پای راست را بگذارد. و همچنین مستحب است در حال تخلی سر را بپوشاند و سنگینی بدن را بر پای چپ بیندازد.
(مسأله 252) نشستن روبروی خورشید و ماه در حال تخلی، مكروه است ولی اگر
[44]
عورت خود را به وسیله ای حتی با دست بپوشاند مكروه نیست. و نیز در حال تخلّی، نشستن روبروی باد و در جاده، خیابان، كوچه، درِ خانه و هر جایی كه محل عبور و مرور باشد و زیر درختی كه میوه می دهد، و چیز خوردن و توقف زیاد و تطهیر كردن با دست راست و همچنین حرف زدن در حال تخلی، مكروه می باشد ولی، اگر ذكر خدا بگوید، یا ناچار باشد كه صحبت كند، اشكال ندارد.
(مسأله 253) ایستاده ادرار كردن، و ادرار كردن در زمین سخت و سوراخ جانوران و در آب، خصوصاً آب راكد، مكروه است.
(مسأله 254) خودداری كردن از دفع ادرار و مدفوع، مكروه است، و اگر ضرر برساند، نباید خودداری كند.
(مسأله 255) مستحب است انسان پیش از نماز و پیش از خواب و پیش از جماع و بعد از بیرون آمدن منی، ادرار كند.
(مسأله 229) واجب است انسان هنگام تخَلّی و مواقع دیگر، عورت خود را از مردان و زنانی كه مكلّفند، اگرچه مثل خواهر، برادر و یا مادر به او محرم باشند و همچنین از دیوانه ممیّز و بچّه های ممیّز كه خوب و بد را می فهمند، بپوشاند ولی زن و شوهر لازم نیست عورت خود را از یكدیگر بپوشانند.
(مسأله 230) لازم نیست با چیز مخصوصی عورت خود را بپوشاند و اگر مثلاً با دست نیز آن را بپوشاند، كافی است.
[41]
(مسأله 231) باید در حال تخَلّی طرف جلوی بدن، یعنی شكم و سینه رو یا پشت به قبله نباشد.
(مسأله 232) اگر هنگام تخلّی طرف جلوی بدن كسی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت خود را از قبله برگرداند، كفایت نمی كند. و اگر جلوی بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است كه عورت خود را رو یا پشت به قبله ننماید.
(مسأله 233) در هنگام استبراء و تطهیرِ مخرجِ ادرار و مدفوع، رو یا پشت به قبله بودن اشكالی ندارد هرچند بهتر است كه در این حالت نیز رو یا پشت به قبله ننشیند.
(مسأله 234) اگر برای آن كه نامحرم او را نبیند مجبور شود رو یا پشت به قبله بنشیند، باید رو یا پشت به قبله بنشیند. و نیز اگر به دلیل دیگری ناچار باشد كه رو یا پشت به قبله بنشیند مانعی ندارد.
(مسأله 235) احتیاط مستحب آن است كه بچّه را در وقت تخلّی رو یا پشت به قبله ننشانند ولی، اگر خود بچّه بنشیند، جلوگیری از او واجب نیست.
(مسأله 236) در چهار جا تخلّی حرام است:
اوّل: در كوچه های بن بست و مانند آن در صورتی كه صاحبان آن اجازه نداده باشند. دوم: در ملك كسی كه اجازه تخلّی نداده است. سوم: در جایی كه برای عده مخصوصی وقف شده است، مثل بعضی از مدرسه ها. چهارم: روی قبر مؤمنین در صورتی كه بی احترامی به آنان باشد. و یا در هر جایی كه موجب بی احترامی به مقدسات دینی گردد.
(مسأله 237) در سه صورت، مخرج مدفوع فقط با آب پاك می شود: اوّل: آن كه همراه مدفوع، نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد. دوم: آن كه نجاستی از خارج به مخرج مدفوع رسیده باشد. سوم: آن كه اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد. در غیر این سه صورت می شود مخرج را با آب شست و یا به دستوری كه بعداً گفته می شود، با پارچه و سنگ و مانند آنها پاك كرد، اگرچه شستن با آب بهتر است.
(مسأله 238) مخرج ادرار با غیر آب پاك نمی شود و با آب جاری یا كُر اگر بعد از برطرف شدن ادرار، یك مرتبه بشویند كافی است. ولی احتیاط واجب آن است كه با آب قلیل، دو مرتبه بشویند.
(مسأله 239) اگر مخرج مدفوع را با آب بشویند، باید چیزی از مدفوع در آن نماند
[42]
ولی، باقی ماندن رنگ و بوی آن مانعی ندارد. و اگر در مرتبه اوّل به گونه ای شسته شود كه ذرّه ای از مدفوع در آن نماند، دوباره شستن لازم نیست.
(مسأله 240) هرگاه با سنگ و كلوخ و مانند اینها مدفوع را از مخرج برطرف كنند، محل پاك می شود و ذرّه های كوچك و لزج بودن محلّ، اشكال ندارد.
(مسأله 241) لازم نیست با سه سنگ یا پارچه مخرج را پاك كنند بلكه، با اطراف یك سنگ یا یك پارچه هم كافی است، امّا مراعات سه مرتبه احتیاطاً لازم است هرچند با كمتر از آن نیز محل پاك شود و اگر با سه مرتبه پاك نشود، باید به قدری ادامه دهد كه محل پاك شود ولی، اگر با استخوان و سرگین محل را پاك كند، نمی تواند نماز بخواند، و اگر با چیزهایی كه احترام آنها لازم است خود را پاك كند، معصیت كرده است و حتی گاهی موجب كفر می شود، ولی مخرج پاك می گردد.
(مسأله 242) اگر شك كند كه مخرج را تطهیر كرده یا نه، اگرچه همیشه بعد از ادرار یا مدفوع فوراً تطهیر می كرده، باید خود را تطهیر نماید.
(مسأله 243) اگر بعد از نماز شك كند كه قبل از نماز مخرج را تطهیر كرده یا نه، نمازی كه خوانده صحیح است ولی برای نمازهای بعد باید تطهیر كند.
اِسْتِبْراء
(مسأله 244) استبراء عمل مستحبّی است كه مردها بعد از بیرون آمدن ادرار انجام می دهند، و هدف از انجام آن خارج كردن ادرار باقی مانده در مجرای ادرار و اطمینان از پاكی آن می باشد، و دارای اقسامی است; بهترین آنها این است كه بعد از قطع شدن ادرار، اگر مخرج مدفوع نجس شده، اوّل آن را تطهیر كنند، و بعد سه دفعه با انگشت میانه دست چپ از مخرج مدفوع تا بیخ آلت بكشند و بعد، شست را روی آلت و انگشت پهلوی شست را زیر آن بگذارند و سه مرتبه تا ختنه گاه بكشند و پس از آن، سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.
(مسأله 245) آبی كه گاهی بعد از ملاعبه و تحریك شهوت جنسی از انسان خارج می شود، و به آن مَذْی می گویند، پاك است، و نیز، آبی كه گاهی بعد از خروج منی بیرون می آید، و به آن وَذْی گفته می شود، و آبی كه گاهی بعد از ادرار بیرون می آید، و به آن
[43]
وَدْی می گویند ـ اگر ادرار به آن نرسیده باشد ـ پاك است، و چنانچه انسان بعد از ادرار استبراء كند و بعد از آن آبی از او خارج شود و شك كند كه ادرار است یا یكی از اینها، پاك می باشد.
(مسأله 246) اگر انسان شك كند استبراء كرده یا نه، و رطوبتی از او بیرون آید كه نداند پاك است یا نه، نجس می باشد و چنانچه وضو گرفته باشد، وضویش باطل می شود. ولی، اگر شك كند استبرایی كه كرده درست بوده یا نه، و رطوبتی از او بیرون آید كه نداند پاك است یا نه، پاك می باشد و وضو را نیز باطل نمی كند.
(مسأله 247) كسی كه استبراء نكرده، اگر به واسطه آن كه مدتی از ادرار كردن او گذشته، یقین كند ادرار در مجرا نمانده است و رطوبتی ببیند و شك كند پاك است یا نه، آن رطوبت پاك می باشد و وضو را نیز باطل نمی كند.
(مسأله 248) اگر انسان بعد از ادرار استبراء كند و وضو بگیرد، چنانچه بعد از وضو رطوبتی ببیند كه بداند یا ادرار است یا منی، واجب است احتیاطاً غسل كرده و وضو نیز بگیرد ولی، اگر وضو نگرفته باشد، فقط گرفتن وضو كافی است.
(مسأله 249) برای زن استبراء از ادرار نیست، و اگر رطوبتی ببیند و شك كند كه پاك است یا نه، پاك می باشد و وضو و غسل او نیز باطل نمی شود.
(مسأله 250) ادرار كردن پس از خارج شدن منی كه به آن استبرای از منی می گویند، موجب پاكسازی مجرای ادرار از منی می شود. و اگر كسی بدون استبراء از منی غسل كند و پس از غسل رطوبتی مشكوك در خود بیابد، و احتمال دهد كه منی باشد باید دوباره غسل نماید.
مستحبات و مكروهات تخلّی
(مسأله 251) مستحب است در هنگام تخلّی (دفع ادرار و مدفوع) جایی بنشیند كه كسی او را نبیند، و هنگام وارد شدن به مكان تخلی، اوّل پای چپ و هنگام بیرون آمدن، اوّل پای راست را بگذارد. و همچنین مستحب است در حال تخلی سر را بپوشاند و سنگینی بدن را بر پای چپ بیندازد.
(مسأله 252) نشستن روبروی خورشید و ماه در حال تخلی، مكروه است ولی اگر
[44]
عورت خود را به وسیله ای حتی با دست بپوشاند مكروه نیست. و نیز در حال تخلّی، نشستن روبروی باد و در جاده، خیابان، كوچه، درِ خانه و هر جایی كه محل عبور و مرور باشد و زیر درختی كه میوه می دهد، و چیز خوردن و توقف زیاد و تطهیر كردن با دست راست و همچنین حرف زدن در حال تخلی، مكروه می باشد ولی، اگر ذكر خدا بگوید، یا ناچار باشد كه صحبت كند، اشكال ندارد.
(مسأله 253) ایستاده ادرار كردن، و ادرار كردن در زمین سخت و سوراخ جانوران و در آب، خصوصاً آب راكد، مكروه است.
(مسأله 254) خودداری كردن از دفع ادرار و مدفوع، مكروه است، و اگر ضرر برساند، نباید خودداری كند.
(مسأله 255) مستحب است انسان پیش از نماز و پیش از خواب و پیش از جماع و بعد از بیرون آمدن منی، ادرار كند.